Ondernemers denken bij een echtscheiding amper na over wat het betekent voor het pensioen. Soms krijgt de partner minder dan waar deze recht op dacht te hebben, soms blijkt de ondernemer twintig jaar na zijn scheiding veel armer dan hij dacht.

Als directeuren-grootaandeelhouders gaan scheiden, gaat het vaker wél, dan niet mis ten aanzien van de verdeling van het pensioen. Dat pensioen is immers nog ver weg, en lijkt zoveel minder belangrijk dan de kinderen, de boedel en de spaarrekening. “In 90 procent van de gevallen is  het niet optimaal geregeld”, stelt Jaap van der Meulen van Accon AVM-accountants en adviseurs.

Wat gaat er dan precies mis? Voor 1995 trok de partner, toen nog bijna altijd de vrouw, na een scheiding vaak aan het kortste eind. Niet goed, vond Den Haag, en daarom geldt sindsdien de Wet verevening pensioenrechten bij echtscheiding.

Na een scheiding heeft de partner sindsdien recht op de helft van het ouderdomspensioen van de ex-partner dat ten tijde van het huwelijk of een geregistreerd partnerschap is opgebouwd. Wanneer beide partners een pensioen hebben, gaat het om de helft van het totaal, waarbij de partner met het lagere pensioen dus een deel krijgt van degene met het hoge pensioen. Pensioenverevening dus.

Pensioen in eigen beheer

Bij ondernemers leidt die wet echter vaak tot problemen vanwege de manier waarop veel ondernemers hun pensioen opbouwen. En dan gaat het vooral om ondernemers met een bv die hun pensioen in eigen beheer opbouwen. Dat wil zeggen dat de bv bedragen reserveert voor een latere pensioenuitkering.

Het gaat eigenlijk vaak al mis bij het sluiten van het huwelijk. Of dat nu is onder huwelijkse voorwaarden, of in gemeenschap van goederen. "Als iemand gaat trouwen, is er vaak nog helemaal geen pensioen, en dus wordt er helemaal nog niet over pensioen nagedacht", stelt Van der Meulen.

Dat zou je dus wel moeten doen. Zo kun je bijvoorbeeld in je huwelijkse voorwaarden op laten nemen dat de wet pensioenverevening wordt uitgesloten.

Bovenstaande klinkt misschien cru, maar het komt wel voor dat de ondernemer in kwestie weliswaar boekhoudkundig geld reserveert voor zijn pensioen, maar hij het cash niet heeft liggen.

Op het moment van scheiding is hij volgens de jurisprudentie wel verplicht de pensioenrechten van zijn partner meteen 'af te storten' zoals dat in jargon heet. Bij een scheiding moet hij misschien dus cash uit de bv halen. Nu hoeft hij dat niet te doen als daardoor de continuïteit van zijn onderneming in gevaar komt, maar het hindert hem misschien wel bij het doen van investeringen.

Scheidingsconvenant

Maar misschien nog belangrijker dan wat je afspreekt als je trouwt, is wat er wordt opgenomen in het scheidingsconvenant. Van der Meulen: "Veel advocaten nemen alleen een verwijzing naar de wet pensioenverevening op". Als mensen in loondienst zijn, is dat normaliter ook wel genoeg. Alle pensioenrechten staan immers vast en zijn op te vragen bij een pensioenfonds of verzekeraar.

Bij een pensioen in eigen beheer is dat niet het geval. "Stel, een dga is 40 jaar en heeft 10.000 euro pensioen opgebouwd. Op het moment dat hij op zijn veertigste gaat scheiden, heeft zijn vrouw recht op 50 procent van dat ouderdomspensioen, dus 5000 euro", zegt Van der Meulen. "Vaak blijkt echter dat bedrag helemaal niet genoemd in de echtscheidingspapieren. Die man wordt 60 en gaat met pensioen. Zie na twintig jaar nog maar eens te achterhalen waar die vrouw recht op heeft".

Maar zelfs als er een bedrag wordt genoemd, dan is men vaak vergeten iets te vermelden over indexering. Gaat het pensioen ieder jaar met 1 tot 2 procent omhoog? Dat scheelt nogal over een periode van twintig jaar.

En zijn er afspraken gemaakt over wanneer de ex-partner krijg uitgekeerd? "Stel dat de dga eerst op zijn 60-ste wilde stoppen, maar nu besluit om tot zij 70ste door te werken. Maar uit jurisprudentie is gebleken dat het pensioen van de ondernemer bepalend is voor het moment dat de partner de uitkering krijgt. Zijn alimentatieverplichting loopt af als hij 60 wordt, want daar is vaak uitgegaan van de waarschijnlijke pensioendatum, maar er is nog geen pensioenuitkering. Die partner van de dga heeft nu een gat in het inkomen van tien jaar."

Belastingvoordeeltje nu, domper later

Hoewel vaak de partner van de dga degene is die het gelag betaald als er niets of te weinig wordt afgesproken ten aanzien van pensioen, het kan ook anders gaan.

Veel dga's hebben niet altijd goed zicht op wat hun accountant doet. Accountants proberen de belastingdruk voor ondernemers zo laag mogelijk te houden. Een ondernemer kan door te kiezen voor een pensioen in eigen beheer een aftrekpost creëren.

Van der Meulen: "Een ondernemer ligt in een scheiding en maakt met zijn partner afspraken over pensioen, maar heeft daarover niet met zijn accountant overlegd. Na de echtscheiding blijkt die man een groot gedeelte van zijn vermogen via die constructie aan zijn ex te hebben geschonken."

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl